Ta có thể oán trách ai khi ta đã không vì ta?

12 năm đi học, bạn là sản phẩm của nền giáo dục. OK. Sẽ thông cảm được nếu bạn không thể tốt hơn cái nền giáo dục đó. 

Nhưng khi bạn chọn một chuyên ngành, một khoa, một trường, để học, bạn đã bắt đầu con đường tự học. Bạn là sản phẩm của chính bạn, sau 4 năm tự học. 

Đừng đổ lỗi cho giáo dục khi bạn đã ngoài 20. Tự bạn cũng có trách nhiệm tự giáo dục chính mình. 

Nền giáo dục thì chuyên chế. Và bạn thì không thể ưu việt hơn nó vì thiếu óc phê phán, kém tư duy phản biện. Bạn hời hợt khi tiếp cận thực tế và tầm nhìn của bạn chỉ đến ngõ hoặc chiến lược cuộc đời của bạn chỉ là kết hôn và sinh con.. tỉ mẩn góp nhặt từng chút hạnh phúc giữa muôn vàn khổ ải, và gọi đó là cuộc đời. Bạn cũng không thể oán trách ai khi bạn cho rằng bạn xứng đáng hơn những gì bạn đã nhận. 

Vì bạn đã chọn thế. Bạn không phải là nạn nhân của xã hội. Bạn, trước hết là nạn nhân của chính mình. 

Bạn không thể tốt hơn những gì giáo dục nhào nặn bạn, cuộc đời bạn cũng không xứng đáng với bạn, trước hết vì bạn đã không hoài nghi, xét lại, phản biện, phê phán, và phủ nhận. Bạn thừa nhận trong cam chịu, trong ngụy biện. Và bạn trả giá bằng chính mình và cuộc đời mình. 

Ta có thể oán trách ai khi ta đã không vì ta? 

(Viết cho chính mình).

Ngô Thủy