ĐƯA THÉP TỚI CÀ NÁ LÀ TỘI ÁC

Nếu không có dự án Thép của Tôn Hoa Sen chắc tôi sẽ không tìm về Ninh Thuận. Dù trong ký ức của một thằng lính như tôi, Cà Ná tuy chỉ là tên của một ga xép, nhưng khi qua đây, tàu Thống Nhất đã lượn theo những những khúc cong ven biển đẹp như tranh vẽ.

Một nhà đầu tư du lịch đưa tôi đi dọc vùng biển miền Trung và dừng lại khá lâu ở Cà Ná.

Anh nói, "Cho làm thép ở đây thì không chỉ giết chết Cà Ná mà còn giết cả vùng biển du lịch tốt nhất Việt Nam".

Ninh Thuận là vùng duy nhất ở nước ta có khí hậu nhiệt đới Xavan, mỗi năm chỉ mưa khoảng 50 ngày (từ tháng 9 đến tháng 11). Theo Nhà đầu tư du lịch đi cùng, điều đó không gợi nhớ một hình ảnh sa mạc khô cằn mà cho thấy khả năng tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo hơn cả Nha Trang, Phan Thiết.

Có một điểm đặc biệt ít được nói đến cho dù người Pháp đã biết từ thập niên 1930s và viện Hải Dương học Nha Trang vẫn liên tục nghiên cứu bổ sung: Ninh Thuận là tâm của vùng nước trồi ven bờ (coastal upwelling). Cả thế giới chỉ có 18 vùng nước trồi ven bờ, Ninh Thuận là một trong số đó.

Nước trồi bắt đầu từ tầng sâu 100-125m, dội lên rất nhanh rồi giảm dần trước khi lên tới mặt biển. Sinh thái và vùng rìa của các tâm nước trồi thường là vùng cho sản lượng đánh bắt hải sản cao. 

Mặc dầu tâm nước trồi mạnh thường xuất hiện ở vùng biển Ninh Thuận, Bắc Ninh Thuận, nhưng vùng có hiệu quả sinh thái cao nhất lại nằm ở tam giác Cà Ná - Phú Quý - Phan Thiết.

Trong vùng tam giác này, theo nhà nghiên cứu Bùi Hồng Long (chủ biên), "Các điều kiện sinh thái môi trường cực kỳ thuận lợi cho sự phát triển đời sống sinh vật: địa hình đáy với độ gồ ghề lớn, các front thuỷ văn cường độ mạnh, hàm lượng các chất dinh dưỡng thích hợp, năng suất sinh học sơ cấp cao, sinh vật nổi phù dù, sinh vật đáy, phát triển số lượng trứng cá, cá con nhiều, vì vậy một số hải sản như cá, sò lông, điệp quạt có sản lượng cao".

Cũng vì nằm trong vùng nước trồi, biển Ninh Thuận mặn nhất và Cà Ná đang cho muối đạt chất lượng tốt nhất Việt Nam.

Khi nói về Thép Cà Ná, chưa thấy ai nhắc đến nhiệt điện than: "kẻ giết người hàng loạt". Từ bên này đồng muối Cà Ná có thể nhìn thấy khói đen nghi ngút bốc lên từ nhiệt điện Vĩnh Tân. Chỉ một Vĩnh Tân 2, mỗi ngày đã thải ra 4.400 tấn tro và xỉ. Trong khi, ở Vĩnh Tân sắp có tới bốn nhà máy, với tổng công suất trên 5.000 MW.

Có mùa, gió Cà Ná có thể đưa khói bụi lên tận Nha Trang. Nếu không thay bằng điện gió và điện mặt trời, chỉ cần nhiệt điện than Vĩnh Tân đã đủ bóp cổ du lịch Nam Trung Bộ. Thêm thép vào đó nữa, coi như là giết chết vùng biển này.

Tôn Hoa Sen nằm trong số không nhiều doanh nghiệp Việt Nam thành công từ sản xuất và lớn mạnh bằng thương hiệu. Nếu liều lĩnh đầu tư nhà máy thép vào Cà Ná, chắc chắn Hoa Sen không thể "giàu to" mà còn đối diện với nguy cơ phá sản. Tôi nghĩ, ông Lê Phước Vũ hiểu, trong văn hóa của người Việt, cách tu hành hiệu quả nhất không phải là ăn chay niệm phật, xây chùa, xây chiền mà phải hằng ngày bớt làm điều ác.

Lẽ nào ông Vũ chưa nghiệm ra rằng, chỉ vì kinh doanh kiếm tiền mà bất chấp các lời khuyến cáo, làm những việc đe dọa tới thiên nhiên, đe dọa môi trường sống của con người, cũng là đang làm những điều rất ác.

Vũng Áng không phải là nhà thờ Đức Bà hay Hồ Gươm. Đừng coi cuộc biểu tình ở Formosa hôm 2-10 là một "âm mưu"(khác chăng nhờ những người đi biểu tình phần lớn là giáo dân nên họ đã tiến hành chừng mực). Formosa đã cướp đi những ngày tháng thanh bình của họ. Không đơn giản chỉ để bày tỏ thái độ, những người dân Kỳ Anh đang phải bước ra khỏi nhà vì công cuộc mưu sinh và tương lai của chính mình.

Cuộc biểu tình của bà con Kỳ Anh không chỉ gửi được một thông điệp mạnh mẽ tới chính quyền mà còn gửi tới cả chúng ta.

Hôm qua, 7-10-2016, từ Cà Ná ra Mũi Dinh, theo con đường ven biển về Phan Rang, nhìn những bãi tắm hoang sơ gần như vẫn còn ở dạng tài nguyên, tôi sực nhớ tới Vũng Áng. Những ai đã từng đi qua vùng biển Hoành Sơn mươi, mười lăm năm trước có thể cũng thấy cái bế tắc của nơi này. Đẹp nhưng quá vắng lặng và nghèo thê thảm.

Năm 2008, có thể vì thiếu tầm nhìn mà Chính phủ đã "trao cái ngàn vàng" Vũng Áng cho Sở Khanh Formosa. Nhưng nếu, trong điều kiện thông tin ngày nay mà vẫn để Hoa Sen đưa thép vào Cà Ná thì vấn đề không còn là tầm nhìn mà là tội ác.

Nếu có thêm "một Formosa" nữa xuất hiện thì không chỉ đảng, chính phủ mà những người dân đang sống ở Việt Nam hôm nay cũng phải chịu trách nhiệm với cháu con và lịch sử.

Huy Đức

TÒA TRẢ ĐƠN - CÔNG AN ĐỔ QUÂN, DỰNG HÀNG RÀO

Sáng nay, ngày 8/10/2016, Tòa án Thị xã Kỳ Anh tuyên bố trả lại hơn 500 đơn kiện Formosa của ngư dân miền Trung, lấy lý do (1) thiếu chứng cứ về thiệt hại và (2) Chính phủ đã có Quyết định 1880 về việc bồi thường.

Việc đòi hỏi ngư dân bắt buộc phải chứng minh thu nhập và thiệt hại của họ bằng cách chứng từ, hóa đơn thực sự không thực tế và có ý đánh đố.

Chưa kể tới việc, trong quá trình kê khai thiệt hại, chính UBND các xã đã từ chối chứng nhận mức thu nhập của ngư dân, buộc họ phải nhờ đến trưởng thôn (được dân bầu và xã chấp thuận) cùng hàng xóm đứng ra xác nhận giúp trước khi tiến hành khởi kiện, nhưng nay thì đã không được chấp nhận.

Lẽ ra Tòa án có thể tham khảo mức thu nhập trung bình của ngư dân miền Trung trong các số liệu của Cục Thống kê cùng với báo cáo của các địa phương về việc ngư dân bỏ biển sau thảm họa làm căn cứ để thụ lý đơn, còn việc xác định mức thiệt hại như thế nào là hợp lý thì có thể xem xét sau đó trong quá trình tố tụng.

Riêng lý do Chính phủ đã ra quyết định bồi thường rồi nên dân không được kiện thì còn vô lý hơn nữa, vì những người dân đi kiện này ngay từ đầu đâu có ủy quyền cho Chính phủ đàm phán mức bồi thường với Formosa, cũng chẳng hề đồng tình với mức bồi thường đó (vì quá thấp, không thỏa đáng). Vậy sao nó có thể thành lý do để ngăn cản người dân kiện Formosa được? Mà đó là chưa nói tới việc nhiều luật sư còn nghi ngờ tính hợp pháp của Quyết định 1880 này.

Tuy thất vọng về động thái này của Tòa án, song tôi không bất ngờ, vì trong buổi trao đổi Bàn tròn với BBC tuần trước tôi đã dự đoán chính quyền, dù biết sẽ kích động giận dữ của người dân, vẫn sẽ chọn phương án này vì lẽ cách thức tổ chức quyền lực của họ, cũng như những giao kèo trong bí mật giữa họ với Formosa, không cho phép họ chọn cách giải quyết tranh chấp ôn hòa, văn minh, thông qua tiến trình tư pháp.

Trong một động thái khác, các lực lượng cảnh sát cơ động từ Trung ương đã được tăng cường quanh khu vực nhà máy Formosa. Các hình ảnh từ địa phương cũng ghi nhân hàng rào kẽm gai, tường thành xung quanh Formosa đã được gia cố chuẩn bị cho những đợt biểu tình tiếp theo của người dân.

Ngày mai Chủ nhật, rất có thể khi thấy Bộ Công an chuẩn bị quá kỹ càng, dân địa phương sẽ án binh bảo toàn lực lượng. Nhưng không có nghĩa là hàng chục nghìn con người thông thuộc địa hình sẽ mãi mãi ngồi ở nhà mặc cho tương lai của họ chết như cá, và để yên cho thủ phạm chỉ cách họ vài cây số được tiếp tục hoạt động. Công an giữ được tuần này, nhưng liệu có giữ được những tuần tới, tháng tới, năm tới, khi mà dân địa phương chỉ thấy tương lai của mình sau khi Formosa bị đóng cửa.

Ở chiều ngược lại, mọi chỉ dấu đều cho thấy trong kho giải pháp của chính quyền hiện nay trước thảm họa Formosa, vẫn không có gì ngoài súng đạn, dùi cui.

Và có thể là thêm rất nhiều kẽm gai.

Nhưng bao nhiêu cho đủ để vây một núi căm hờn?

Ảnh: FB Nguoi Ky Anh.

Nguyen Anh Tuan

Báo động 600 tỷ đô la nợ xấu đe dọa ngân hàng Trung Quốc

Bất động sản mất giá có nguy cơ làm lung lay các ngân hàng Trung Quốc.REUTERS/Kim Kyung-Hoon

Bản tin của hãng Bloomberg ngày 07/10/2016 cảnh báo : ngành ngân hàng Trung Quốc sẽ phải hứng chịu đến 600 tỷ đô la nợ xấu trong trường hợp nổ ra khủng hoảng địa ốc.

Căn cứ trên nghiên cứu của các cơ quan tài chính DBS Vickers Hong Kong, Ngân hàng ngoại thương Đức, Commerzbank AG, Blomberg cho biết : nếu như thị trường bất động sản Trung Quốc mất giá 30 %, nợ khó đòi của các ngân hàng nước này sẽ lên tới 4,1 ngàn tỷ nhân dân tệ, tức tương đương với 615 tỷ đô la. Ngành tài chính và ngân hàng Trung Quốc sẽ bị lung lay.

Về phía quỹ đầu tư Pacific Investment Management Co thì lo ngại trước hiện tượng nợ xấu tại Trung Quốc tăng quá nhanh. Theo cơ quan này, hiện tại nợ khó đòi xuất phát từ các dịch vụ mua bán địa ốc tương đương với khoảng 1,75 % nợ mà các ngân hàng Trung Quốc đang nắm giữ. Nhưng chỉ một vài năm nữa, tỷ lệ đó sẽ tăng lên tới khoảng 6 %.

Đại diện của hãng đầu tư Pimco tại Singapore cũng lo ngại là trong trường hợp thị trường địa ốc Trung Quốc bị vỡ bong bóng thì hậu quả sẽ vô cùng tai hại.

Quỹ dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc bị bào mỏng

Cũng liên quan tới Trung Quốc hãng tin Pháp AFP cho biết quỹ dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc giảm 19 tỷ đô la trong tháng 8/2016. Đây là dấu hiệu cho thấy Ngân Hàng Trung Ương nước này ồ ạt bán đô la để giữ giá cho đồng nhân dân tệ. Một số các nhà phân tích không loại trừ khả năng Bắc Kinh phải can thiệp để tránh cho đơn vị tiền tệ mất giá quá mạnh, vài ngày sau khi đồng nhân dân tệ vừa chính thức tham gia “rổ tiền tệ” của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế còn được gọi là Quyền Rút Vốn Đặc Biệt, cùng với đồng đô la Mỹ, euro của châu Âu, bảng Anh và yen Nhật Bản.

Hiện tượng nói trên cũng cho thấy là vốn đầu tư đang bị rút đi khỏi Trung Quốc. Quỹ dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc cho tới cuối tháng 9/2016, chỉ còn 3.166 tỷ đô la thay vì gần 4.000 tỷ như hồi năm 2014.

Thanh Hà/RFI