“Chuyện của Trump” chắc chắn còn là đề tài được bàn đến trong một thời gian dài dù sự thất vọng và bàng hoàng đã bùng lên từ tối qua. Không cuộc bầu cử tổng thống Mỹ nào thu hút chú ý bằng năm nay, ít nhất từ sau Chiến tranh lạnh, bởi sự xuất hiện một nhân vật như Trump. Cho đến thời điểm này, cụm từ “Tổng thống Donald Trump” dường như nghe vẫn chưa lọt tai cho lắm, bởi hình ảnh ông vẫn chỉ thích hợp với hình ảnh một ông trùm công nghiệp giải trí hoặc nhà tài phiệt hơn là nguyên thủ quốc gia.
Ngoài sự thu hút quan sát của giới bình luận lẫn chính trường thế giới, sức hút cuộc bầu cử tổng thống Mỹ còn thể hiện rõ trên mạng xã hội với mức độ chưa từng có. Người ta unfriend và block nhau vì Trump. Không có bất kỳ cuộc bầu cử nguyên thủ nào trên thế giới được chú ý dữ dội như vậy. Nếu không kể hiệu ứng từ truyền thông Mỹ thì bầu cử tổng thống Mỹ vẫn được quan tâm đặc biệt, bởi sức ảnh hưởng của nhân vật ngồi trên chiếc ghế phủ da trong Phòng bầu dục Nhà trắng.
Khi người Mỹ bỏ phiếu cho tổng thống của họ, họ cũng đồng thời bỏ phiếu cho nhân vật quyền lực số một thế giới mà gần như tất cả chính sách đối ngoại của ông đều ảnh hưởng đến lợi ích của không ít quốc gia khác. Khi người Mỹ chọn, phần còn lại của thế giới đều ít nhiều lệ thuộc vào quyết định đó. Tất cả nguyên thủ nước lớn đều có thể mang lại ảnh hưởng đến các hiệp định thương mại, quan hệ quân sự lẫn kinh tế đối với một số quốc gia khác nhưng không nguyên thủ nào có thể tạo ra ảnh hưởng sâu rộng đối với phần còn lại thế giới bằng tổng thống Mỹ, đơn giản bởi mức độ gắn kết của Mỹ đối với hệ thống tài chính và kinh tế thế giới lẫn sự bao trùm của Mỹ trong các định chế quốc tế, và còn bởi “kích cỡ” của sức mạnh Mỹ ở nhiều phương diện mà cho đến thời điểm hiện nay là không nước nào có thể so được.
Đó cũng là một trong những yếu tố mang lại chiến thắng cho Trump. Nói riêng về đối ngoại, Barack Obama không phải là tổng thống kém nhưng ông bị đánh giá là yếu. Bằng khẩu hiệu “Make America great again”, Trump đã vực dậy sự khao khát thể hiện sức mạnh trên sàn đấu thế giới của số đông người Mỹ, dù không ai có thể biết chính xác làm thế nào Trump có thể giúp nước Mỹ “great again”. Trump - sẽ làm đảo lộn mọi giá trị Mỹ hằng có, mang lại một sự hỗn loạn chưa từng có, hay ông có thể tái định hình trật tự thế giới bằng việc định nghĩa lại các mối quan hệ đồng minh-đối thủ-đối tác - là những điều đang được diễn giải bằng nhiều dự báo khác nhau với cung bậc lo sợ hoặc "lạc quan" khác nhau.
Có một điều chắc chắn là khi Trump làm cho nước Mỹ “great again”, vai trò của nhiều định chế, từ NATO đến UN, đều có thể bị ảnh hưởng; và quan trọng hơn, vị trí của các nước nhỏ sẽ càng ít được lưu tâm, kể cả các quốc gia có thể đóng vai trò nào đó liên quan lợi ích địa chính trị của Mỹ. Các nước nhỏ thích chơi trò “chính trị đu dây” sẽ không là mối quan tâm cần thiết đối với một người có cá tính như Trump, đặc biệt khi mà các nước này không chứng minh được rằng họ có vai trò cụ thể hoặc đóng góp gì cho lợi ích nước Mỹ. Như đã nói, thật khó có thể biết một người như Trump làm gì để “Make America great again” nhưng có một điều rõ ràng: không tổng thống Mỹ nào đi ngược lại với quyền lợi quốc gia họ!
Bất luận thế nào, thế giới cũng đang mở ra một chương mới, bất định, bởi sự ảnh hưởng của một người "bất khả tiên liệu" như Trump.
Manh Kim
